«Βιώσιμη ορεινή ανάπτυξη» και άλλες ιστορίες…
Ιωάννης Καϊμακάμης | Δρ. Ζωικής Παραγωγής ΑΠΘ
Κάθε απόπειρα σχολιασμού της ημερίδας για τη βιώσιμη ορεινή ανάπτυξη που διοργανώθηκε προσφάτως με πρωτοβουλία του Δήμου Ελασσόνας δείχνει κενή νοήματος. Όμως αν κάτι διαφοροποιεί τη συγκεκριμένη εκδήλωση από κάποιες άλλες είναι το πλήθος των «αστοχιών».
Γιατί γράφω αυτά τα- εν πολλοίς- ακατάληπτα στην πρώτη παράγραφο του κειμένου μου; Μα διότι βαρέθηκα να «ξεβράζονται» αλλόκοτα και εξωπραγματικά σενάρια, που πατάνε σε τυχαίες συγκυρίες σ’ αυτό τον τόπο.
Θα μπορούσα να γράψω άλλες τόσες παραγράφους για να εξηγήσω ότι ο Δήμος μας- με την υπάρχουσα οργανωτική δομή- δεν μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης των ορεινών οικισμών και του Ολύμπου.Δεν το κάνω, το θεωρώ περιττό. Από εδώ και στο εξής αυτά τα ανεφάρμοστα σενάρια θα τα αφήνω στην κρίση σας.
Οι ορεινές κοινότητες του Δήμου μας βρίσκονται υπό καθεστώς εγκατάλειψης. Έχει αναλογιστεί άραγε η νυν δημοτική αρχή το συνεπαγόμενο κόστος από αυτή την εξέλιξη; Και αναφέρομαι στους νυν, διότι οι προηγούμενοι σίγουρα δεν το έκαναν.. Από την άλλη, οι διαχρονικά υπηρετούντες αυτόν τον τόπο έχουν κατανοήσει τις δυνατότητες, τη δυναμική και τις προοπτικές των ορεινών κοινοτήτων και δη αυτών που βρίσκονται στην παρολύμπια περιοχή; Η απάντηση εδώ είναι όχι. Υιοθετήθηκε και εφαρμόστηκε μέχρι τώρα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ανάπτυξη της ορεινής Ελασσόνας; Η απάντηση είναι και εδώ όχι, με τη μόνη επισήμανση ότι: δεν υιοθετήθηκε και εφαρμόστηκε μέχρι τώρα, ούτε πρόκειται να υιοθετηθεί στο κοντινό μέλλον! Το γιατί το αφήνω επίσης στην κρίση σας!
Είναι απογοητευτικό που αυτή τη φορά ξέφυγα από τα καθιερωμένα- δηλαδή την συγγραφή άρθρων για την κτηνοτροφία- και πληκτρολογώ αυτό το κείμενο. Θεωρώ όμως ότι έχω την ευθύνη ως πολίτης, που μεγάλωσα και έζησα στα χωριά της παρολύμπιας Ελασσόνας (και ευελπιστώ σύντομα να καταφέρω να επιστρέψω στον τόπο μου..) να υπερασπιστώ το δικαίωμα της αξιοπρεπούς ανάπτυξης των ορεινών χωριών μας και μέσω αυτής της ανάπτυξης του Ολύμπου.
Σ’ αυτό το σημείο λοιπόν καταθέτω τις σκέψεις, τις οποίες μάλιστα δύναμαι να εξειδικεύσω εάν και εφόσον μου ζητηθεί.
Επί της αρχής, για να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει αυτή να την ορίσουμε και να την ιεραρχήσουμε τόσο ως έννοια όσο και ως στόχο! Κατά δεύτερο, η αναπτυξιακή πρωτοβουλία θα πρέπει να εδράζεται στη βάση. Η όποια ενέργεια θα πρέπει να καθοδηγείται από προσέγγιση bottom-up, ξεκινώντας από κάτω, δηλαδή την ανάπτυξη των χωριών μας και πηγαίνοντας προς τα πάνω. Δεν νοείται σήμερα να συζητάμε για την ανάπτυξη του Ολύμπου και να μην αναφερόμαστε στην ανάπτυξη των χωριών της παρολύμπιας περιοχής. Είναι σαφές ότι η προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει να είναι ολιστική και να αποτελείται από παρεμβάσεις, πολλαπλές δράσεις και μέτρα.
Οι παρεμβάσεις πρέπει να δομούνται σε δυο επίπεδα: στις οριζόντιες (που θα αφορούν το Δήμο υπό την έννοια του αυτοδιοικητικού οργανισμού) και στις ολοκληρωμένες που αφορούν όλους τους υπόλοιπους τομείς που διαρθρώνουν και οργανώνουν τον χώρο της ορεινής περιοχής.
Οριζόντιες παρεμβάσεις:
- Πλαίσιο και αρχές ορεινής πολιτικής
- Πολιτική προσέλκυσης και υποδοχής πληθυσμού
- Πλαίσιο διακυβέρνησης και συνεργασίας με φορείς (κυβέρνηση, φορείς- ενδεικτικά Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Νέα Γεωργία Νέα Γενιά κλπ.)
- Δημιουργία νέας Αναπτυξιακής Εταιρίας (η υπάρχουσα δομή θεωρώ ότι δεν επιτελεί πλέον το ρόλο του αναπτυξιακού μηχανισμού)
- Λειτουργία ομάδας εργασίας
Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις:
- Καινοτομική προσέγγιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας στις ορεινές κοινότητες
- Σχεδιασμός ζωνών βόσκησης
- Μεταποίηση στην ορεινή οικονομία
- Ένταξη των γεωργών/ κτηνοτρόφων σε σύμφωνα συνεργασίας και ποιότητας με τοπικούς μεταποιητές
- Σύστημα εγγύησης της ποιότητας και της ταυτότητας των παραγόμενων ορεινών προϊόντων με σχεδιασμό ενός τοπικού αγροτοπεριβαλλοντικού συστήματος
- Νέο πρότυπου ορεινού τουριστικού προϊόντος Ελασσόνας με εξειδίκευση στον «Όλυμπο»
- Σύγχρονο μουσείο τυροκομίας και κτηνοτροφίας στην Ελασσόνα και σύμπραξη με την Περιφέρεια για τη δημιουργία μουσείου αγροτικής ζωής στη Λάρισα
Εύλογα μπορεί να προκύψει το ερώτημα: Η βιώσιμη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών και του Ολύμπου περιστρέφεται γύρω από το αγροκτηνοτροφικό προϊόν; Σαφέστατα. Από εδώ πρέπει να ξεκινήσουμε. Στην αγροδιατροφήβρίσκεται η εγγενής αξία του τόπου μας. Το ανταγωνιστικό αυτό πλεονέκτημά μας είναι ανυπέρβλητο, όχι λόγω διακήρυξης ή εγωισμού, αλλά γιατί έτσι ορίσθηκε από αρχαιοτάτων χρόνων. Σαφώς και άλλες προσεγγίσεις με περισσότερη «κουλτούρα» έχουν θέση, όμως δεν πρέπει να βρίσκονται σε προτεραιότητα.
Εμπειρία βασισμένη κυρίως σε ευρωπαϊκά αναπτυξιακά πρότυπα υπάρχει, οπότε σίγουρα δεν επιζητείται να «ανακαλύψουμε τον τροχό». Αυτό που επιζητείται, είναι να βρούμε τους κατάλληλους ανθρώπους και να δουλέψουμε μαζί τους με ανοιχτά μάτια, αυτιά και μυαλά. Τ’ άλλα θα έρθουν και μάλιστα εύκολα, συμπεριλαμβανομένων των χρημάτων!
Ας το κατανοήσουμε, χωρίς ορεινούς οικισμούς και ζώσα παρολύμπια περιοχή, δεν λογίζεται βιώσιμη ορεινή ανάπτυξη. Ούτε και σύγχρονος Δήμος με την καθολική κατοίκηση της ευρύτερης περιοχής.
Προσοχή σ’ όλα τα παραπάνω διότι ο κίνδυνος μιας άλλης ημερίδας, μιας άλλης επιτροπής και μιας άλλης μελέτης χωρίς αποτέλεσμα ελλοχεύει…
